Με την άδεια του φίλου και μέλους του modelclub κ. Δημήτρη Λαρόζα, αναδημοσιεύω παρακάτω ένα άρθρο του απο το τεύχος Νο4 του περιοδικού "Πτήση" (ήταν το 1980 ?), νομίζω πολύ διαφωτιστικό για το θέμα μας. (Σημείωση: απο το σκανάρισμα με το OCR έχει διασωθεί ακόμη και μέρος του τονικού συστήματος της εποχής)" Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΣΤΙΚΟΜΟΝΤΕΛΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στο προηγούμενο τεύχος της Πτήσης γράψαμε γενικά για τόν μοντελισμό καθώς καί λίγα σχετικά γιά τή παγκόσμια ιστορία καί εξάπλωσή του. Αυτή τή φορά θά προσπαθήσουμε νά δώσουμε μιά εικόνα γιά τήν ιστορία τού μοντελισμού στήν Ελλάδα. Βέβαια τό χόμπυ αυτό δέν γνώρισε αμέσως τόσο μεγάλη ανάπτυξη στήν πατρίδα μας, όπως γνώρισε στήν Ευρώπη καί τήν Αμερική, αλλά η κίνηση πού γίνεται τώρα τελευταία δείχνει ότι ο Έλληνας γνώρισε ήδη τό μοντέλο, τό αγάπησε καί ασχολείται όλο καί περισσότερο μαζί του κάνοντας σταθερές προόδους. Ήδη υπάρχουν Ελληνες μοντελιστές πού έχουν φτιάξει αριστουργήματα μοντέλων πού δέν έχουν νά ζηλέψουν τίποτα από τούς ξένους γιά να μήν πούμε ότι είναι καλύτεροι.
Στήν Ελλάδα ο μοντελισμός πρίν από τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν κάτι τό άγνωστο σχεδόν. Η μόνη μορφή του μέχρι τότε ήταν ορισμένα ξύλινα μοντέλα πού κατασκεύαζαν από ακατέργαστο ξύλο οι σμηνίτες στά αεροδρόμια τις ατέλειωτες ώρες τής σκοπιάς. Πραγματικά, οι ρίζες τού μοντελισμού στην Ελλάδα βρίσκονται στά πολεμικά αεροδρόμια. Ακόμα καί τώρα συναντάει κανείς «μπατζήδες» αεροδρομίων νά περπατάνε με τό όπλο και, πότε-πότε νά βγάζουν από τή χλαίνη ένα ξύλινο F-104 καί νά τό τρίβουν μέ τo γυαλόχαρτο υπομονετικά μέχρι νά στρώσει. Η κλίμακα ήταν πάντα κατά προσέγγιση, η άτρακτος ξύλινη μέ μικρά καρφακια αντί γιά πριτσίνια, τά συρματόσχοινα (τά περισσότερα μοντέλα τότε ήταν διπλάνα) τά έφτιαχναν με βαμμένες κλωστές, τίς καλύπτρες από τζάμι πραγματικής καλύπτρας αεροπλάνου καί τό βάψιμο επίσης γινόταν μέ χρώματα αληθινού αεροπλάνου («κλεμμένα» από τό βαφείο της βάσης!)
Έως καί μετά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ξύλινα κίτ δέν είχαν εμφανισθεί καθόλου στην Ελληνική αγορά (απ' όσα τουλάχιστον ξέρουμε). Όσοι είχαν την ευκαιρία νά ταξιδέψουν στό εξωτερικό αγόραζαν από εκεί τά κίτ, ξύλινα καί πλαστικά. Οι υπόλοιποι έβαζαν σ' ένα φάκελο την παραγγελία καί μερικές χάρτινες λίρες, έκαναν μιά προσευχή νά φτάσει τό γράμμα στόν προορισμό του, καί τό ταχυδρομούσαν στή διεύθυνση κάποιου γνωστού εγγλέζικου καταστήματος. Εδώ θά πρέπει να τονίσουμε τήν τιμιότητα τών Εγγλέζων εμπόρων τη στιγμή πού η ταχυδρόμηση χρημάτων γίνεται παράνομα. Μπορούσαν άνετα να πάρουν τά χρήματα και να ξεχάσουν τον Έλληνα φτωχό μοντελιστή πού περίμενε τό μοντέλο του. Ποτέ όμως δέν ακούστηκε το παραμικρό παράπονο για κάτι τέτοιο. (Ούτε ποτέ ακούστηκε ότι οι Ελληνικές τράπεζες, τα σαράφικα αυτά μικρομάγαζα, θα επέτρεπαν στους μικρούς Έλληνες νά στείλουν τις φτωχές τους οικονομίες στο εξωτερικό νόμιμα! Κ.Κ.) Πάντα όλες οι ξένες εταιρείες και τα καταστήματα εξυπηρετούσαν τούς λιγοστούς τότε ξένους πελάτες μέ τόν καλύτερο τρόπο, άψογοι πάντα στήν αλληλογραφία και στίς δημόσιες σχέσεις (αλλαγές φθαρμένων εξαρτημάτων κλπ.). Ακόμα και σήμερα πού υπάρχουν στήν Ελλάδα τα περισσότερα μοντελιστικά είδη, γιά οποιοδήποτε παράπονο ή επιθυμία κάποιου Έλληνα πελάτη πάντα οι ξένες εταιρείες ενημερώνουν τόν εδώ αντιπρόσωπο τους μέ τό πρόβλημα και τή διεύθυνση τού πελάτη.
Αλλά άς γυρίσουμε 2-3 δεκαετίες πίσω και άς πάμε στό έτος
1959. Τότε πού έκαναν τήν εμφάνιση τους γιά πρώτη φορά στήν ελληνική αγορά τά συναρμολογούμενα μοντέλα. Δώδεκα διαφορετικά μοντέλα τής εταιρείας FROG από μερικές δωδεκάδες τό καθένα ήταν η πρώτη εισαγωγή τής εταιρείας των Αφων Πανταζόπουλων.
Οι παλιοί μοντελιστές θά θυμούνται το Shell Coastal Tanker και το Trinity House Lightship (το South GOODWIN) τά οποία ήταν από τά πρώτα κίτ ηού κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα.
Μετά από τήν FROG έκανε τήν εμφάνιση της η REVELL τό 1961 από τούς ίδιους αντιπρόσωπους, πού από τό 1962 έως σήμερα αγοράζουν αποκλειστικά από την Αγγλία και τήν Αμερική μοντέλα της REVELL. (Σημειώνουμε ότι η REVELL έχει εργοστάσια στην Αμερική, Αγγλία, Γερμανία, Ιαπωνία, Ισπανία, Μεξικό και Αυστραλία.)
Το 1965 έγινε μιά μικρή εισαγωγή της εταιρείας LINCOLN (εξ HONG KONG) από τό κατάστημα Καλφάκη.
Το 1966 εμφανίζονται μοντέλα AURORA από τούς Αφούς Σολακίδη και μοντέλα της HELLER και τής AIRFIX από εισαγωγές χαρτοπωλείων όπως του Αλευρά καί Χριστοδουλίδη.
Το 1967 εισάγουν LINDBERG οι Αφοί Σολακίδη καί τό 1968 οι ίδιοι εισάγουν τά HELLER. Tόν ίδιο χρόνο ο Καλφάκης εισάγει 100 μοντέλα ΝΙΤΤΟ, ΝΙCΗΙΜΟ και μοντέλα τής Μ.Ρ.C. (Αμερικανική εταιρεία πού πουλούσε μοντέλα από νοικιασμένα καλούπια διαφόρων εταιρειών). Τόν Απρίλη τού '68 μιά εντυπωσιακή παρουσία έδωσε ένσ στεναγμό ανακούφισης στά χείλη τών μοντελιστών. Η Αγλλική HUMBROL πού έως τότε εξήγαγε κάθε είδους χρώματα, άρχισε νά εξάγει στή χώρα μας, μέσω τού Σάμ Λεβή, χρώματα μοντελισμού.
Τό 1969 παρατηρείται μιά δραστηριότητα στό κατάστημα του Καλφάκη πού εισάγει FROG, AURORA, LINDBERG, HELLER, HUMBROL, καΙ επιτέλους καϊ μιά δυναμική Ιαπωνική παρουσία, τήν ΤΑΜΙΥΑ.
Τό 1970 η FROG καί η AIRFIX αντιπροσωπεύονται αποκλειστικά από τόν Καλφάκη καί τούς Αφούς Σολακίδη αντίστοιχα. Τότε, στήν πρώτη εισαγωγή AIRFIX κατέφθασαν 12 δωδεκάδες από κάθε μοντέλο καί τά μοντέλα τής σειράς 1 πωλούντο χονδρικώς... 18 δρχ.
Τό 1971 εισάγουν HELLER οι Αφοι Λαμπρόπουλοι καί πρω-τοεμφανίζεται η ιταλική ESCI σέ χαλκομανίες από τόν Καλφάκη.
Τό 1972 εμφανίζονται από τήν TESTORS μοντέλα αεροπλάνων σέ κλίμακα 1/48, από τόν ίδιο αντιπρόσωπο πού από τό 1973 έως τό 1979 εισάγει HELLER κατ' αποκλειστικότητα. Μιά άλλη ενδιαφέρουσα καί δυναμική παρουσία πρωτοεμφσνίστηκε τότε, μιά εταιρεία πού όλοι σχεδόν τήν ξέρουμε από τά παιδικά μας χρόνια, τότε πού παίζαμε μέ τά μεταλλικά αυτοκινητάκια. Πρόκειται γιά τήν MATCHBOX πού άρχισε νά παράγει πλαστικά κίτ αεροπλάνων από τό 1970. αλλά μόνο τό 1973 εμφανίστηκαν στήν Ελληνική αγορά από τους Αφούς Πανταζόπουλους. Ήταν και είναι τά πιό απλά και εύκολα στήν κατα-σκευή μέ δίχρωμο καί τρίχρωμο πλαστικό καί απευθύνονται σ' ένα κοινό μέ όχι μεγάλη πείρα. Συντέλεσαν όμως έτσι στήν εξάπλωση τού μοντελισμού γιατί αγαπήθηκαν από τους άπειρους και μικρούς μαθητές κυρίως, οι οποίοι ξέφευγαν από τή «σκοτούρα» του βαψίματος λόγω της διχρωμίας όπως είπαμε του πλαστικού.
Τό 1974 ο Καλφάκης εισάγει τά καταπληκτικής ποιότητας χρώ-ματα PACTRA καί τό 1975 τούς αεριογράφους BADGER, από τίς ΗΠΑ. Οί Αφοί Βαλαβανΐδη εισάγουν τά PLASTICARD (Αν. Γερμανίας) πού αποτελούνταν σχεδόν μόνο από μοντέλα Ανατολικών χωρών. Οι ίδιοι εισήγαγαν και τα ισραηλινά STARFIX. Μιά άλλη αντιπροσωπευτική ια-πωνική παρουσία ήταν τά μοντέλα τής HASEGAWA προορισμένα γιά τούς έμπειρους κυρίως μοντελιστές, από τόν Σαμ Λεβή. Ακόμα εισάγονται τά ιταλικά ITALAEREI από τούς Αφούς Πανταζόπουλους.
Τό 1976 εισάγονται Γιαπωνέζικα μοντέλα τής ΟΤΑΚI από τόν Μα-κρυγιάννη και τά εργαλεία μοντελισμού Χ-ΑCΤΟ από τόν Καλφάκη, πού από τό '77 εισάγει μοντέλα τών ΑΜΤ, TESTORS, FUJIMI, ESCI σέ κλίμακα 1/48 και χρώματα τής MOLAC.
Τό 1977 επίσης ο Μακρυγιάννης εισάγει τά ΝΙΤΤΟ και ΝΙCΗΙΜΟ και ο Σαμούχος τά μοντέλα τής MONOGRAM. Τό 1977 εισάγονται μοντέλα τής NOVO, τα οποία κάθε άλλο παρά NOVO (= καινούργια) ήταν, αφού προέρχονται από τά παλιά καλούπια τής FROG πού είχε αγοράσει μιά... Ρώσσικη εταιρεία. Ωστόσο ήταν μιά σημαντική προσφορά στόν μοντελισμό γιατί πολλά από αυτά τά μοντέλα είχαν εξαφανιστεί από χρόνια και δέν υπήρχαν τά αντίστοιχα σέ άλλες εταιρείες. Τώρα βέβαια εμφανίζονται και πάλι σέ καινούργια συσκευασία αλλά... σέ πολύ παλιές τιμές. Σημειώνουμε ότι η Ρώσσικη αυτή εταιρεία αγόρασε όλα τά καλούπια τής FROG εκτός από τά καλούπια τών... Γερμανικών μοντέλων τής Luftwaffe πού έσπευσε καϊ τά αγόρασε η REVELL. Έτσι τά σπάνια μοντέλα τής FROG δέν θα ξανακάνουν τήν πλήρη επανεμφάνισή τους μέ διαφορετικό μόνο «ντύ-σιμο».
Τό 1978 ο αναπρόσωπος Σουσάνης εισάγει μοντέλα τής ITALAEREI καί ο Μακρυγιάννης τής ΙΜΑΙ.
Τό 1979 εισάγονται AURORA, LINDBERG, TESTORS, MCP, EPT, από τόν Σαμούχο καί PROTAR από τόν Μακρυγιάννη. Τον ίδιο χρόνο στόν κατάλογο τής MATCHBOX εμφανίζονται μοντέλα τής Αμερικανικής ΑΜΤ, αλλά δέν έχουν έρθει στή χώρα μας ακόμα, ενώ η Αμερικανική επίσης AURORA αγοράζεται από τήν MONOGRAM. Τά προγραμματισμένα από τούς Αφούς Πανταζόπουλους γιά τά τέλη τού '79, AVIA Τσεχοσλοβακίας γιά άγνωστους λόγους δέν έχουν εμφανιστεί ακόμα στήν Ελληνική αγορά ενώ ήδη υπάρχουν προβλήματα στήν εισαγωγή τών Ρώσσικων NOVO, πού στίς αρχές τού '80 η λιανική τιμή τού πρώτου μεγέθους σέ 1/72 κλίμακα είναι 48 δρχ.
Τό 1979 ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός περιμένει τούς Έλληνες μοντελιστές, τά MADE IN GREECE πλαστικά μοντέλα. Όμως όχι, μή χαίρεσθε εσείς οι προοδευτικοί φιλοπάτριδες γιατί κάθε άλλο παρά MADE IN GREECE είναι. Είναι μοντέλα κατασκευασμένα κανονικά στή Γαλλία από τήν HELLER καί συσκευασμένα στή χώρα μας από τήν εταιρεια LYRA. Έτσι οι δασμοί καί ΟΙ κρατικοί φόροι είναι πολύ λιγότεροι από τήν κατ' ευθείαν εισαγωγή, μόνο... 105 δρχ. τό πρώτο μέγεθος σέ κλίμακα 1/72.
Ένα δεύτερο γεγονός, στον ίδιο χρόνο, είναι η κυκλοφορία του ΜΟΝΤΕΛΙΣΤΗ, ενός διμηνιαίου περιοδικού μέ μοντελιστικά καί ιστορικά θέματα. Εξ άλλου τό περιοδικό τής Αερολέσχης Πειραιά, ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ, από τό 1975 φιλοξενεί κατά καιρούς μοντελιστικά άρθρα. Πέρυσι (το 1979) μάλιστα η ιδια αερολέχση διοργάνωσε μέ ιδιαίτερη επιτυχία τόν πρώτο (Ιανουάριος '79) καί τόν δεύτερο (Δεκέμβριος '79) πανελλήνιο διαγωνισμό πλαστικών μοντέλων. Και οι δύο διαγωνισμοί καλύφτηκαν τηλεοπτικά από τήν εκπομπή τής Αεροπορίας μέ αποτέλεσμα νά γνωρίσουν πάρα πολλοί Έλληνες τόν κόσμο τών μοντέλων και νά γίνουν φίλοι του. Μέ τά όσα αναφέραμε μέχρι εδώ προσπαθήσαμε νά περιγράψουμε τίς μεγαλύτερες προσπά-θειες καί δραστηριότητες πού έγιναν στή χώρα μας στό χώρο του μοντελισμού αν και είναι δύσκολο νά τίς ξέρει κανείς όλες. Σέ ορισμένα σημεία πιθανό νά έχουν γίνεί λάθη. Γι’ αυτό άν κάποιος φίλος αναγνώστης θέλει νά προσθέσει κάτι θά χαρούμε άν μάς βοηθήσει.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΑΡΟΖΑΣ "
Σ.Σ.
